Giới thiệu Cách trồng một số loại cây cỏ làm thức ăn nuôi dê

Trong bài viết trước, chúng tôi đã giới thiệu về kỹ thuật làm chuồng nuôi dê khoa học. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu cách trồng và chăm sóc một số loại cây cỏ làm thức ăn nuôi dê, mời bà con quan tâm theo dõi!

1. Cỏ voi là loại cỏ rất tốt để làm thức ăn nuôi dê

- Cỏ voi là loại cỏ có thân đứng, có chiều cao lên tới 4 – 6m, thân cỏ có nhiều đốt, lá rậm, sinh trưởng và phát triển nhanh. Cỏ voi có những yêu cầu về đất trồng khá khắt khe: là loại cỏ ưa đất màu, thoáng và giàu dinh dưỡng, tầng canh tác sâu, cỏ voi không ưa đất cát và không chịu được ngập úng nhưng có khả năng chịu được khô hạn. Tuy nhiên, khi hạn hán kéo dài hoặc vào mùa đông, nhiệt độ xuống thấp và đặc biệt là khi trời có sương muối, quá trình sinh trưởng của cỏ voi sẽ bị chậm lại.

- Cỏ voi có năng suất chất xanh rất cao. Tùy theo trình độ và điều kiện thâm canh, năng suất cỏ voi trên một hecta có thể biến động từ 100 đến 400 tấn/ năm.

Cỏ voi chứa hàm lượng chất xanh cao, làm thức ăn nuôi dê rất tốt

Kỹ thuật trồng 

- Thời gian trồng cỏ voi: Thời gian thích hợp nhất là từ tháng 2 – 5, cho thu hoạch từ tháng 6 -11. Chu kỳ kinh tế là 3 – 4 năm. Nếu điều kiện chăm sóc tốt, cỏ voi có thể cho năng suất cao trong 10 năm liên tiếp.

- Chuẩn bị đất trồng: Bà con cần chọn loại đất phù hợp với yêu cầu của cỏ voi: đất có tầng canh tác trên 30cm, tơi xốp, nhiều màu, thoát nước tốt, độ ẩm của đất từ trung bình đến hơi khô.

Bà con cần cầy sâu, bừa kỹ khoảng hai lượt và làm sạch cỏ dại ở đất trồng cỏ voi, đồng thời san đất phẳng. Hàng rạch sâu khoảng 15 – 20 cm theo hướng đông – tây, hàng cách hàng khoảng 60 cm. Hoặc bà con cũng có thể trồng theo khóm với mật độ khóm các nhau 40 cm và hàng cách hàng khoảng 60cm.

-  Phân bón: Khi bón phân cho cỏ voi, cần tùy theo chân ruộng tốt hay xấu mà có thể sử dụng lượng phân bón khác nhau cho phù hợp.Trung bình lượng phân bón cần cho 1 hecta trồng cỏ voi như sau:

300 – 400 kg đạm urê,

15 – 20 tấn phân chuồng hoai mục

150 – 200kg sun phát ka li,

250 – 300 kg super lân.

Bà con dùng các loại phân hữu cơ, phân lân, phân ka li để bón lót toàn bộ theo lòng rãnh trồng cỏ coi. Riêng đối với phân đạm thì bà con chia đều cho các lần thu hoạch và bón thúc sau mỗi lần cắt. Nếu đất có độ chua (pH < 5) thì cần bón thêm vôi.

Cách trồng và chăm sóc cỏ voi: Bà con có thể trồng bằng thân cây (hom), chọn cây mập và hom bánh tẻ ( ở độ tuổi 80 – 100 ngày). Cần chặt vát hom với độ dài từ 25 – 30cm/ hom và có 3 – 5 mắt mầm. Cần 8 – 10 tấn hom cho mỗi hecta trồng cỏ voi.

Bà con đặt hom trong lòng rãnh, chếch khoảng 450, cách nhau từ 30 – 40cm và lấp đất dày tầm 10cm và bảo đảm mặt đất bằng phẳng sau khi lấp.

Sau khi trồng được 10 – 15 ngày thì mầm bắt đầu mọc. Bà con tiến hành kiểm tra tỷ lệ mọc mầm và khi có hom chết, thì cần trồng dặm lại để đảm bảo lượng cỏ, đồng thời cần làm sạch cỏ dại và dùng cuốc xới nhẹ cho đất tơi, thoáng khí ( chú ý là không chạm vào thân cây giống). Khi được 30 ngày, bà con tiến hành bón thúc bằng 100 kg urê. Và làm sạch cỏ dại thêm vài lần nữa, trước khi cỏ voi mọc lên cao phủ kín mặt đất.

Thu hoạch và sử dụng cỏ voi làm thức ăn nuôi dê

Cỏ voi sau khi trồng 80 – 90 ngày thì bà con thu hoạch đợt đầu ( không thu hoạch non). Khoảng cách của những lần thu hoạch tiếp theo là 30 – 45 ngày, khi cỏ có độ cao khoảng 80 -120 cm. Mỗi lần thu hoạch cỏ voi, cần lưu ý cắt gốc ở độ cao 5 cm trên mặt đất để cỏ mọc lại đều. Cứ sau mỗi đợt thu hoạch và khi cỏ ra lá mới, bà con cần tiến hành bón thúc cho cỏ bằng đạm urê.

Bà con có thể dùng cỏ voi cho dê ăn tươi hoặc cũng có thể ủ chua để dự trữ cho những thời điểm khan hiếm thức ăn xanh.

2. Cỏ Ghinê cũng là loại cỏ dê rất thích ăn

- Cỏ Ghinê, hay còn gọi là cỏ sả, ở một số nơi còn gọi là cỏ Sữa hay cỏ Tây Nghệ An. Cỏ Ghinê là loại cỏ lâu năm, thân cao tới 2 – 3m, không có thân cọc, chi sinh nhánh và mọc thành từng bụi như bụi sả. Bẹ lá mọc ở quanh gốc, có màu tím, cả bẹ và lá cỏ đều có lông nhỏ màu trắng.

- Cỏ Ghinê có nhiều đặc tính: Cỏ sinh trưởng mạnh, cho năng suất cao, khả năng chịu hạn, chịu nóng và chịu bóng cây rất tốt và rất dễ trồng. Cỏ Ghinê trồng được trên nhiều loại đất khác nhau nhưng tốt hơn hết là loại đất phù sa và đất nhiều màu. Cỏ Ghinê chịu được đất mặn nhẹ, nhưng không chịu được loại đất ẩm kéo dài.

Cỏ Ghinê

Vì cỏ Ghinê có khả năng chịu được hạn và bóng râm nên bà con có thể trồng xen với cây lầm nghiệp hoặc các loại cây ăn quả, trồng ở ven bờ đê, ven đường, xung quanh ao, vừa giúp phủ đất chống xói mòn và giữ ẩm, vừa tận thu chất xanh cho chăn nuôi dê.

Kỹ thuật trồng cỏ Ghinê làm thức ăn nuôi dê

Về thời gian trồng: Cỏ Ghinê thích hợp trồng từ tháng 2 – 4. Tốt nhất là vào đầu mùa mưa để bảo đảm tỷ lệ sống cao hơn. Thời gian thu hoạch từ tháng 5 – 11. Chu kì kinh tế khoảng 4 – 5 năm hoặc có thể lâu hơn (6 – 7 năm).

Chuẩn bị đất trồng: Cỏ Ghinê phù hợp trồng với chân ruộng cao, loại đất cát pha, không ngập nước hoặc ẩm nhiều. Bà con cần cày vỡ đất ở độ sâu 20 cm, sau đó bừa và cày 2 lần, làm sạch cỏ dại và san phẳng. Trong trường hợp bà con trồng cỏ Ghinê bằng hạt thì đất cần phải làm tơi nhỏ hơn.

Phân bón: Mỗi hecta trồng cỏ Ghinê cần:

+ 200 – 250 kg super lân, bón lót toàn bộ theo hàng rạch,

+ 10 – 15 tấn phân chuồng hoại mục, bón lót toàn bộ theo hàng rạch,

+ 150 – 200 kg sun phát kali, bón lót toàn bộ theo hàng rạch,

+ 200 – 300 kg sun phát đạm, chia đều để bón thúc sau mỗi lần thu hoạch.

Cách trồng và chăm sóc cỏ Ghinê:

- Bà con có thể trồng bằng hạt hoặc dùng khóm thân rễ, trồng cỏ theo bụi. Nếu trồng bằng khóm theo bụi thì sau khi làm đất như nêu trên, bà con dùng cày rạch thành hàng cách nhau khoảng 40 – 50 cm, sâu 15 cm. Nếu bà con gieo bằng hạt thì chỉ cần rạch hàng có chiều sâu 10 cm. Mỗi hecta cần 5 – 6 tấn khóm hoặc 5 – 6 kg hạt.

- Sau khi đã rạch hàng và bón lót phân, bà con tiến hành trồng cỏ bằng cách đặt các khom vào rãnh, ngả về cùng một phía và vuông góc với thành rãnh, cách nhau từ 35 – 40 cm, sau đó lấp đất sâu 10 – 15 cm (1/2 độ dài thân cây giống) và lưu ý cần dậm chặt đất, tạo điều kiện cho đất có độ ẩm, cỏ mau nảy mầm và tỷ lệ sống cao. Nếu bà con trồng bằng hạt thì gieo hạt giống rải đều theo hàng rạch và dùng đất nhỏ mịn lấp dày khoảng 5cm.

- Trong trường hợp bà con trồng xen với cây ăn quả, trồng ven đường hoặc quanh bờ ao thì cần đào hốc sâu chừng 15 cm, khoảng cách giữa các hàng 40 – 50 cm và các hố cách nhau 15 – 20 cm.

Cỏ Ghinê sau khi trồng khoảng 15 – 20 ngày thì cần kiểm tra khả năng ra mầm chồi của cỏ và nếu cần thì trồng dặm lại. Đồng thời cần xới qua, làm cỏ dại và bón thúc bằng phân đạm urê. Nếu gieo bằng hạt thì bà con chiỉ cần chăm sóc và trồng tỉa bổ sung sau khi cây mọc và có thể phân biệt rõ để tránh nhầm với cỏ dại. Sau hai lần cắt và khi thảm cỏ nảy mầm xanh, bà con lại làm cỏ dại rồi dùng phân đạm bón thúc cho cỏ.

Thu hoạch và sử dụng

Sau khi trồng cỏ Ghinê được 60 ngày thì bà con thu hoạch lứa đầu, cắt phần trên cách mặt đất khoảng 10 cm. Các lứa thu hoạch sau cần cách nhau 40 – 45 ngày. Mỗi năm cần cắt dọn gốc già một lần. Cỏ Ghinê có giá trị dinh dưỡng khá cao, không giảm chất lượng nhanh như cỏ voi.

3. Trồng cỏ Ruzi làm thức ăn nuôi dê 

Cỏ ruzi là giống cỏ trồng lâu năm, dạng thân bò và có chiều cao lên tới 1m. Thân và lá có lông mịn. Kiểu rễ chum, phát triển mạnh và bám chắc vào đất. Cỏ Ruzi chịu hạn tốt nhưng phát triển mạnh nhất vào mùa mưa. Bà con có thể trồng loại cỏ này ở đồng bằng (bờ ruộng, bờ đê…) hoặc ở trung du, miền núi với độ dốc của đất không quá lớn  < 15o).

Cỏ Ruzzi được trồng làm thức ăn nuôi dê

Tùy vào điều kiện đất đai và khả năng chăm sóc, cỏ Ruzi có thể cho thu hoạch từ 5 – 7 lứa mỗi năm và năng suất chất xanh đạt được là 60 – 90 tấn/ ha. Chu kỳ kinh tế kéo dài khoảng 6 năm.

Kỹ thuật trồng cỏ Ruzi

Thời gian trồng tốt nhất vào đầu mùa mưa (tháng 4 – tháng 5) để bảo đảm tỷ lệ sống cao và cây phát triển tốt nhất.

Chuẩn bị đất:

Bà con cần chuẩn bị đất trồng cỏ Ruzi cẩn thận, cày và bừa hai lần. Lần đầu cày vỡ đất với độ sâu 20 cm. Lần thứ hai cày đảo lại và bừa tơi đất, đồng thời làm sạch cỏ dại và san phẳng đất. Bà con nên kéo dài thời gian chuẩn bị đất nhằm hạn chế tối đa cỏ dại. Sau khi đã san phẳng đất, bà con tiến hành rạch hàng cách nhau khoảng 40 – 50 cm (nếu gieo bằng hạt).

Phân bón:

Để cỏ Ruzi phát triển tốt nhất, cần sử dụng cả phân vô cơ và phân hữu cơ. Mỗi hecta cần:

+ 100 – 200 kg sun phát kali

+ 10 – 15 tấn phân chuồng hoại mục,

+ 200 – 250 kg supe lân,

+ 300 – 350 kg đạm urê.

Các loại phân chuồng, supe lân, sunphat kali dùng để bón lót theo hàng trồng cỏ. Lượng đạm urê cần được chia đều cho các lần thu hoạch cỏ và dùng bón thúc sau khi cỏ đã đâm chồi và ra lá.

Cách trồng và chăm sóc cỏ Ruzzi:

Có thể trồng cỏ Ruzi bằng thân khóm hoặc dùng hạt.

- Khi bà con trồng bằng thân khóm,thì cách chuẩn bị thân khóm như sau: Các khóm cỏ Ruzi được dùng làm giống cần cắt xén bỏ phân lá cách mặt đất 25 – 30 cm. Dùng cuốc đánh cả khóm cỏ, rũ bỏ đất và xén bớt rễ, chỉ để lại 4 – 5cm. Sau đó bà con dùng dao chia tách thành những cụm nhỏ, mỗi cụm gồm 4 -5 thân nhánh.

- Sau khi đã chuẩn bị đất trồng và bón lót phân như trên, bà con đặt các khóm cỏ giống vuông góc với thành rạch, các khóm cách nhau khoảng 35 – 40 cm. Lấp đất kín ½ thân cây giống, tiếp theo, dậm thật chặt đất để tạo độ ẩm, bảo đảm cỏ nhanh ra mầm và đạt tỷ lệ sống cao. Mỗi hecta trồng cỏ Ruzi cần 4 – 6 tấn khóm.

- Khi bà con trồng cỏ Ruzi bằng hạt: Cần xử lý hạt giống trước khi gieo bằng cách ngâm hạt, rửa sạch bằng nước lã, sau đó ngâm thêm khoảng 60 phút rồi vớt ra và tiến hành gieo hạt.

- Bà con rải đều hạt theo hàng đã rạch. Dùng tay rải đều và lấp một lớp đất mỏng lên trên. Cần 4 -5 kg hạt cỏ giống cho mỗi hecta.

- Sau khi trồng cỏ Ruzi khoảng 2 – 3 tuần, cần tiến hành kiểm tra tỷ lệ mọc mầm của cỏ, trồng dặm lại những cây chết. Trong trường hợp gieo bằng hạt, bà con cần lưu ý phân biệt mầm cỏ Ruzi với mầm cỏ dại. Và tiến hành trồng tỉa bổ sung vào những nơi cỏ không nảy mầm. Xới nhẹ cho đất tơi xốp và làm sạch cỏ dại. Khi cỏ Ruzi nảy mầm xanh và sau khi làm cỏ dại lần hai thì bón thúc bằng phân đạm urê.

Thu hoạch và sử dụng cỏ Ruzi chế biến thức ăn nuôi dê:

- Cỏ Ruzzi cho thu hoạch lứa đầu sau khi trồng khoảng 60 ngày bằng cách cắt trên mặt đất 10 cm. Các lứa thu hoạch cỏ tiếp theo được tiến hành khi thảm cỏ cao 45 – 60cm.

- Đặc điểm của cỏ Ruzi là mềm và giòn hơn cỏ Ghinê nên dê và các loại gia súc cỏ khả năng tiêu thụ rất tốt. Ngoài việc sử dụng cho cỏ cho dê ăn tươi,bà con cũng có thể phơi khô và làm thức ăn dự trữ cho vụ đông xuân.

4. Cây keo dậu

Keo dậu là cây lâu năm thuộc họ đậu, thân bụi hoặc thân gỗ. Cây có thể cao tới 10m và rễ có thể sâu tới 4m. Cây có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất khác nhau nhưng thích hợp nhất là loại đất nhiều mùn và dễ thoát nước. Cây keo dậu có khả năng chịu hạn rất tốt nhưng kém chịu lạnh và cả sương muối.

Cây keo dâu rất tốt cho dê

Năng suất chất xanh của cây keo dậu thay đổi tùy theo giống, điều kiện đất, khí hậu và điều kiện chăm sóc. Trung bình 1 ha cây keo dậu có thể đạt được 40 – 45 tấn chất xanh/ năm.

Chu kỳ kinh tế của keo dậu là 5 – 6 năm. Từ năm thứ hai sau khi trồng, mỗi năm chỉ cần làm cỏ và bón phân một lần vào vụ xuân là đủ.

Kỹ thuật trồng keo dậu làm thức ăn nuôi dê

Thời gian trồng: tốt nhất là trồng vào tháng 4.

Chuẩn bị đất trồng keo dậu: Bà con có thể trồng keo dậu ở ruộng tập trung, trên bờ bụi, bờ mương hoặc trong vườn, trồng làm hàng rào. Cần chú ý trồng ở đất thoát nước tốt, ít chua. Nếu bà con trồng tại ruộng thì chỉ chuẩn bị đất như trồng các loại đậu đỗ khác. Sau khi cày bừa và làm đất kỹ, bà con tiến hành lên luống rộng 3 m, rạch các hàng trên luống cách nhau khoảng 70 -80 cm, sâu chừng 10 cm.

Phân bón : Mỗi hecta trồng keo dậu cần:

+ 300 kg phân lân nung chảy

+ 10 tấn phân chuông,

+ 150 kg clorua kali

Các loại phân này dùng để bón lót toàn bộ trước khi cày bừa lần cuối và mỗi năm bón một lần vào vụ xuân.

Cách trồng và chăm sóc cây keo dậu:

- Trước khi gieo, bà con cần xử lý hạt như sau: làm ướt hạt bằng nước sạch, sau đó đổ nước nóng khoảng 90 – 100oC vào ngâm hạt giống trong khoảng 5 phút. Sau đó gạn hết nước nóng và đổ nước lã vào ngập hạt, ngâm tiếp từ 5 – 10 giờ rồi lại gạn hết nước và để cho hạt khô ráo trước khi đem gieo.

- Bà con gieo hạt theo hàng rạch, trung bình 1m giưo 20 hạt (cần khoảng 20kg lượng hạt khô cho một hecta), sau đó lấp đất sâu khoảng 5cm.

- Bà con cũng có thể gieo hạt vào bầu đất hoặc vườn ươm, đến khi cây mọc cao khoảng 45 cm thì bứng đi trồng  như các loại cây gỗ khác, các cây cách nhau khoảng 50cm.

- Sau khi trồng được 10 ngày, bà con kiểm tra tỷ lệ nảy mầm,dặm hoặc trồng lại khi cần. Dùng cuốc xới nhẹ theo hàng và làm sạch cỏ dại hai đợt  khi 15 ngày và lúc 40 ngày sau trồng.

Thu hoạch và sử dụng cây keo dậu làm thức ăn nuôi dê

- Sau khi trồng khoảng 4 – 5 tháng, cây keo dậu có thể thu hoạch lứa đầu ( tùy vào đất đai và điều kiện chăm sóc, khi đó cây có thể cao tới 1,5m). Khi thu hoạch lứa đầu, bà con cắt gốc cách mặt đất khoảng 70 cm. Các lứa thu hoạch tiếp theo, bà con cắt chừa lại cành mới tái sinh 5cm và cứ sau khoảng 45 ngày thì cắt một lần. Bà con có thể sử dụng cây keo dậu như nguồn thức ăn tươi xanh nuôi dê. Hoặc cũng có thể phơi sấy khô và nghiền thành bột.

- Keo dậu có hàm lượng dinh dưỡng cao, đặc biệt là protein. Tuy nhiên, cây keo dậu có hạn chế là chứa một lượng nhỏ độc tố mimosine (tập trung tại các phần non của cây như lá, chồi non). Vì vậy khi sử dụng keo dậu làm thức ăn nuôi dê và các loài gia súc khác, bà con cần có biện pháp làm giảm hàm lượng mimosine như xử lý nhiệt trên 70oC , ngâm trong nước qua đêm, phun dung dịch sun phát sắt II… và khống chế lượng keo dậu chỉ chiếm dưới 30% khẩu phần thức ăn.

5. Cây chè khổng lồ

Chè khổng lồ là cây lâu năm, ưa độ ẩm, chịu được bóng râm và phát triển quanh năm. Thân mọc thẳng, có mấu lồi. Lá  chè có màu nâu sẫm, giòn và hơi ráp. Năng suất chất xanh của chè khổng lồ đạt khoảng70 – 80 tấn/ha/năm.

Cây chè khổng lồ

Kỹ thuật trồng chè khổng lồ làm thức ăn nuôi dê

- Thời vụ trồng: Bà con ươm cây con vào cuối tháng giêng và trồng ra ruộng khi tháng 3 hoặc ươm cây con vào tháng 8 và trồng cuối tháng 9.

Cách trồng và chăm sóc cây chè khổng lồ: Có thể trồng trên chân ruộng và chuẩn bị đất như khi trồng các loại cỏ khác; với mật độ 4 cây trên 1 m2 (50 cm x 50 cm). Bà con cũng có thể trồng chè khổng lồ ở vườn nhà, dọc đường đi hay bờ ao…

Hoặc bà con sử dụng thân cây để giâm và ươm cây giống: Cắt những đoạn thân cây dài khoảng 20 cm , có ít nhất hai đốt (để một đốt vùi trong đất sẽ là nơi ra rễ, còn một đốt trên mặt đất sẽ là nơi ra lá) vùi vào đất ẩm, nơi râm mát. Sau 15 – 20 ngày thì mầm non xuất hiện và có thể đem trồng.

Thu hoạch và sử dụng

- Bà con thu hoạch lứa đầu sau 120 ngày từ khi trồng và các lứa tiếp theo sau khoảng 90 ngày. Khi cắt nên chừa lại từ 3 – 4 cm trên đoạn tái sinh.

- Sau mỗi lần cắt chè khổng lồ làm thức ăn nuôi dê, bà con cần làm sạch cỏ dại và bón bổ sung phân urê, với liều lượng 80 – 100kg/ ha. Vào đầu mùa xuân hàng năm, bà con nên bón thêm phân hữu cơ cho cây

- Cây chè khổng lồ có thể được sử dụng ở dạng tươi làm thức ăn nuôi dê.

Trên đây, chúng tôi đã giới thiệu cách trồng một số loại cây cỏ làm thức ăn nuôi dê, tùy vào điều kiện tự nhiên và điều kiện vừng miền, bà con lựa chọn những loại cây phù hợp. Chúc bà con thành công!

Tiếp tục đồng hành cùng 3A để cập nhật những kỹ thuật gieo trồng, kỹ thuật chăn nuôi mới nhất và tìm cho mình những sản phẩm máy 3A đa năng phù hợp để phát triển nông nghiệp bền vững!